ނަހުލާގެ – އެ ރެނދު

މިއީ އެއްޒަމާނެއްގައި ދޫނި ރާއްޖޭގައި ރަސްކަން ކުރި ވަރަށް ހުޝިޔާރު ރަސްކަލެއްގެ ދެ ކަނބަލުންގެ ވާހަކައެވެ. އެއްވެސް ހާލކެއްގައި މިއީ މިރާއްޖޭގެ ވާހަކައެއް ނޫނެވެ. އަދި މި ރަސްގެފާކަނީ މިރާއްޖޭގައި މީހުންދެކޭ ވަރަށް ވުރެ މާ ހުޝިޔާރު ރަސްކަލެކެވެ. ވާހަކަ ކިޔާލުމުން މިކަން އެނގިގެން ދާނެއެވެ. ކޮންމެ ވާހަކައަކުންވެސް އިބުރަތެއް ޙާސިލްކުރުން މުހިންމެވެ. އެހެން އެހެންވީމައި ވާހަކަ ފަށަމާތޯއެވެ.

ދޫނިރާއްޖޭގެ ރަސްކަމަކީ ޒަމާނުއްސުރެ ނިކަން ހަލަބޮލި، ވަރަށް ނުފޫޒާއި ބާރު ބޭނުންކޮށްގެންނޫނީ ނުހިންގޭ ކަމަކަށް ވަނީ ވެފައެވެ. އެއީ ރަސްކަމަށް އަތް ގަދަ ކުރަން އުޅޭމީހުން ގިނަކަމުންނެވެ. އެޒަމާނުގައި ދޫނި ރާއްޖޭގައި އުޅުނު ކޮންމެ ދޫނިއާއިލާއަކުން އެކަކުހެން ރަސްކަމަށް އަރަން ބޭނުންވެއެވެ. އޮތީ އެންމެ ރަސްކަލެއްގެ މަޤާމެވެ. އެހެންކަމުން ވާދަވެރިކަން އޮންނާނޭ ހިސާބު އަންދާޒާ ކޮށްލައްވާށެވެ.

ކާޅުދޮންމަނިކަކީވެސް މިބީދައިން ރައސްކަން ބޭބުންވެގެން އަރުން ކުޅު ނުދިރި އުޅުނު މީހެކެވެ. ނަމަވެސް މީނާގެ “ކާޅު” ކަމުން އަތުގައި ކިތަންމެ ބައިވަރު އޮތަކަސް މިކަން މީނާއަށް ވުމަށްވުރެ ގާތީ ނުވުމާއެވެ. އެހެންކަމުން ކާޅު ދޮންމަނިކު ބޭނުންވީ އިސްތިރިއެއްގެ ބޭނުން ކުރާށެވެ. މި އިސްތިރި ހެދީ އެރާއްޖޭގައި އުޅުނު އެންމެ ބުއްދިވެރި ކަމަށް ބުނާ ކާޅު އާމިނައަށެވެ. ކާޅުއާމިނައަކީ އަނެއްކޮޅުން ކާޅުދޮންމަނިކު ނިކަން ހިތާވާވެސް މީހެކެވެ. ކޮންމެއަކަސް ކާޅުއާމިނައަށް ހެދި އިސްތިރި ވަރަށްވެސް ކާމިޔާބެވެ. އިސްތިރިހަދާފައި އޮތް ފަޅޯ އޮށް ތުނބުން ކާންދީ ނިމުނު އިރު ކާޅު އައިމިނަވަނީ ކާޅު ދޮންމަނިކާއި ހެދި އަމައެއް ބަފައެއް ވަކިނުވާވަރު ވެފައެވެ. ހީވަނީ ކާޅުއައިމިނަވެސް ހެދީ އިސްތިރިއެއްކަން އެނގިހުރެ އުޅެންފެށި ގޮތެއް ހެނެވެ.

ކޮންމެއަކަސް ކާޅުއާމިނައާއި ހިތާވެ، އިނދެ، ދަރިންވެސް ލިބިއްޖެއެވެ. ކާޅުދޮންމަނިކުވެސް ކާޅުއައިމިނަ ކައިރިން ނިކަން ހިކުމަތުގެ ފިލާވަޅު އުނގެނި، އައިމިނައަށް އެނގިފައިހުރިއްޔާ ހުރިއެއްޗެއްހެން އޭނާވެސް ދަސްކޮށް ނިންމައިފިއެވެ. އައިމިނަ މިކަންތައް ކޮށްދިނީ އުފަލުންނެވެ. އޭނާވެސް ބޭނުންވީ އޭނާގެ ފިރިއަށް ރަސްކަން ހޯދައިދޭށެވެ. ކާޅުއައިމިނަ ވަކިން ރަނިކަމަނާގެ މަޤާމުގައި ފަރިވެއިނދެގެން އަރާމު ދާންތަކުގެ މަތީގައި ނިދަން ނޭދޭނެހެއްޔެވެ؟ މިދެމަފިރިން ވަރަށް މޮޅު ރޭވުމެއް ރާވައިލިއެވެ.

ރޭވުމުގެ ދަށުން މިދެމަފިރިންވެސް ވަކި ބައިގަނޑެއް އެއްކޮށްފިއެވެ. ރަށުތެރޭ ލަޓޯ ފަޓޯ ވެގެން އެނބުރޭ ކުދިންކޮޅު ހައްދާ އޮޅުކޮށްފިއެވެ. ކާޅުއައިމިނަވެސް ވަކިން އަންހެންވެރިންގެ ބައިގަނޑެއް އެއްކޮށްގެން މީހުނަށް އެހީވެދީ އުޅެންފަށައިފިއެވެ. ނިކަމެތިންނަށް ހެޔޮ ފޯރުކޮށްދޭން އޭނާގެ ނަމުގައި މިބުނާ ބައިގަނޑު ފޮނުވަން ފަށައިފިއެވެ. ކާޅުދޮންމަނިކުވެސް ވިޔާނުދާ ކުދިންކޮޅުގެ އެންމެ އިސްކޮށްހުރި ސޮރު، ކާޅުދޮންތަކުރު މާއަރިސްކޮށް އޭނާ އޮޅުކޮށްލައިފިއެވެ. ކާޅުދޮންމަނިކަކީ ނިކަން ފައިސާހުރި މީހެއްކަމުން ދޮންތަކުރުގެ ދަމާ ކަނޑާ ކުދިންކޮޅަށް ވަރަށް ފައިސާދީ އެމީހުންގެ ބާރުގަދަކޮށްފިއެވެ. އިސާހިތަކު ކާޅުއައިމިނައާއި ކާޅުދޮންމަނިކު ދޫނިރާއްޖޭގެ އެންމެ ނުފޫޒުގަދަ މީހުނަށް ވެއްޖެއެވެ. މިކަމަށް އެހާބޮޑަށް ފާރަވެރި ނުވެ ހުއްޓައި އޭރު ދޫނިރާއްޖޭގެ ރަސްކަންކުރަމުންދިޔަ މާކަނާކަލޯ ރަސްކަމުގެ ތަޚުތުން ނުބައި ތުހުމަތެއް ކުރުވައިގެން ވައްޓާލައި ކާޅުދޮންމަނިކު ރަސްކަމަށް އަރައިފިއެވެ.

މިހައިހިސާބުން ކާޅުދޮންމަނިކަށް ވިސްނުނު ގޮތުގައި ރަސްކަމުގައި ހުރެވޭނީ އެންމެ ވިޔާނުދާ، އެހެންމީހުން ޖެހިލުންވާ ކަހަލަ އުޅުމެއް، ގުޅުމެއް، ގޮތެއް، ފޮތެއް، ފަންސޫރެއް ގަލަމެއް އެއްޗެއް ނެތް ކުދިން ކައިރި ކޮށް ދޮންފުތު ކޮށްގެނެވެ. އަދި މޮޅެތި ރޮކެޓު ޖަހައި ވަރަށް ތަމްސީލު ކުޅެގެންނެވެ. ކާޅުއައިމިނައަކީ މިއަށްވުރެ ތަންފުކެއް ހަމަޖެހޭ އަންހެނެކެވެ. މީނާ ހެދިވަޑާމަކީ ނިކަން މުރާލިވެލާފައި ގިނަ ގިނައިން މިހުން އެއްވެ އުޅޭތަންތަނަށް ފަރިދެއްކެން ނިކުމެ އެނބުރިލަނީއެވެ. ރަނިކަމަނާ މިހާކައިރިން ފެނިލާއިރަށް ހުރިހާ އެންމެން ވަރަށް ހެވިލާފައި ރަނިކަމަނާއަށް އިސްތިގުބާލުކުރެއެވެ. އަދި އެވާހަކަ އެކި ގޮތްގޮތަށް ބޮޑުކޮށް، މޮޅުކޮށްގެން އެކި މީސްމީހުން ލައްވައި ކާޅުއައިމިނަ ދައްކުވައެވެ.

ނަމަވެސް މިހެން މިކަންތައް ދާތާ މާގިނަދުވަހެއްނުވެ ކުރިން ރަސްކަމުގައި ހުރި މާކަނާކަލޯގެ ތާއީދު އަނެއްކައިވެސް ވަރަށް ގަދަކޮށްލައިފިއެވެ. ކުރެވުނު ތުހުމަތަކީ ހަގީގަތެއްނޫންކަން ގަބޫލުކުރި މީހުންނާއިއެކީ މާކަނާކަލޯ ނިކުމެ އުޅެންފަށައިފިއެވެ. މިކަމާ ކާޅުދޮންމަނިކު ވަރަށް ކަންބޮޑުވެއްޖެއެވެ. އެހެންކަމުން ކާޅުއައިމިނަގެ ލަފާގެ މަތިން އަނެއްކާވެސް އަނެއް ތުހުމަތެއް ކުރުވައި މާކަނާ ކަލޯ ބަންދުކޮށް ކުޑަގޮޅިއަށް ލައިފިއެވެ. އަދި މާކަނާކަލޯއާއި އެކު އިސްކޮށްއުޅުނު ދޫނިކޮޅުވެސް ބަންދުކޮށްހަދައި ދޫނިތަކުގެ ލޮލުގައި ނިކަން ކަޅު އަނދުނެއް އަޅުވައިފިއެވެ. ކާޅުއައިމިނަ ބުއްދީގެ އެތިފަހަރެއް ހެދިއެވެ. އޭނާގެ އެކި ސަފީރުން ފޮނުވައި މޮޅުވާހަކައެއް ހަދައި ޔޯލައެއްފަތުރައި މާކަނާ ކަލޯގެ މަތިން މީހުން ފޫހިކުރުވަން ފެށިއެވެ. އިސާހިތަކު ކާޅުދޮންތަކުރުގެ ރަސްކަން ދޮންވެ ފައްކާވެ ނުހަނު ތާއީދު ލިބި އިއްޒަތުގައި އުޅެން ފަށައިފިއެވެ. ކާޅުދޮންތަކުރުގެ ލަޓޯ ފަޓޯ ކުދިންކޮޅު ބޮލަށް އިތުރަށް ހުތްލައިދީ ގާތްކޮށް ރަސްކަމުގެ އާރާ ބާރުވެސް ނުހަނު ގަދަކޮށްފިއެވެ. ނަމަވެސް އުސްގަނޑަކަށް ފަހު އަޑިގަނޑެއްވެސް އަންނާނެތާއެވެ.

މިއަރާމާ އުފަލުގައި މާކަ ގިނަދުވަހަކު ފިކުރެއްނެތި ކާޅުދޮންމަނިކުގެ ދެމަފިރިންނަކަށް ރަސްކަމުގައި ނުތިބެވުނެވެ. މިވެރިން ހެދި އެތިފަހަރު އެނގޭ ބައެއްގެ ތުންތުން މަތިން މާކަނާ ކަލޯގެ ކުށެއް ނެތްކަން އެނގި އަނެއްކާ އިތުރު މަސްއަލާއަކާއި ކުރިމަތިލާން ޖެހުނެވެ. މިފަހަރު ދޫނިރާއްޖޭގެ ބޭރުން ޖަންގަލީގެ އެހެން ރަސް ރަސްކަލުންގެ ފަރާތުންވެސް މިމަސްއަލާގައި ފާޑު ކިޔުންތައް ދޫނިރާއްޖޭގެ ރަސްކަމަށް ރައްދުވާންފެށިއެވެ. މިކަމާއި ކާޅުދޮންމަނިކު ނިކަން ވިސްނިއެވެ. އެންމެފަހުން މޮޅު ރޭވުމެއް ރާވައިފިއެވެ. ކާޅުދޮންމަނިކު ހިތައްއެރިއެވެ. މިފަހަރު ފިސާރި ތަމްސީލެއް ކުޅެލާނަމެވެ.

ކާޅުދޮންމަނިކު ހެދިވަޑާމަކީ ޖަންގަލީގެ އެހެން ހިސާބަކަށް ދޫނިރާއްޖޭގެ ރަސްމީ ދަތުރެއް ރޭވީއެވެ. ދަތުރުދާން ރޭވީ ކޯރުގެ އަނެއްފަރާތުގައި އޮންނަ ހިސާބަކަށެވެ. އެދަތުރަކީ ދޫނިރާއްޖެއަށް ވަރަށް ފައިދާވާނެ ދަތުރެއް ކަމަށްބުނެ ވަރަށް އަޑުފެތުރިއެވެ. އެދަތުރުގައި ބައިވެރިވީ އެރަސްކަމުގައި ހިމެނޭ އިސްބައެއް މީހުނާއި ކާޅުއައިމިނައެވެ. ދޫނިތަކުގެ މެދުގައި ދޫނިރާއްޖެއަށް ރަސްގެފާނު ކާޅުދޮންމަނިކު ކޮށްދެއްވާ ޚިދުމަތްތަކޭކިޔައިގެން އިސްތިހާރުކުރަންވެސް ބަޔަކު ވަނީ ހަމަޖައްސާފައެވެ. ދޫނިރާއްޖޭގެ ދޫނިތަކަކީ މީހަކު އާވާހަކައެއް ދައްކައިފިނަމަ އެވާހަކަ ވަރަށް ފަސޭހައިން ގަބޫލުކޮށްލާ ބައެކެވެ. އެހެންކަމުން މިދަތުރުގެ ސަބަބުން ދޫނިރާއްޖޭގައި ކާޅުދޮންމަނިކަށް ވަރަށް ތާއީދު ބޮޑުވެއްޖެއެވެ. އަދި ޖަންގަލީގެ އެހެން ހިސާބު ތަކުގައި ވެސް މިވާހަކަތައް ފެތުރިއްޖެއެވެ. ކޮންމެއަކަސް އެދަތުރު އަރާމުކުރުމުގައާއި ކުޅިމަޖާ ޖެހުމުގައި އެތައް ދުވަހެއް ވަންދެން ދުއްވަ ދުއްވާފައި އެނބުރި ދޫނިރާއްޖެއަށް އަންނަން ދަތުރު ހަދައިފިއެވެ. މިދަތުރުގައި ބައިވެރިވި ހުރިހާ އެންމެން ދިޔައީ މި މަންތިރި ޖަހަން އެއްބަސްވެގެން ނަމަވެސް ކާޅުދޮންމަނިކު އެއްދޮނުގައި ދެބުޅިޖެހިއެވެ. އެކަން އެނގެނީ ކާޅުދޮންމަނިކުގެ އެންމެ އަރިސް ހަށިފާރަވެރިޔާއަށް އެކަންޏެވެ.

ދޫނިރާއްޖެއަށް އެނބުރި އަންނަކަން ކުރިޔާލައި އޮތީ އިއުލާން ކޮށްފައެވެ. އަދި ދޫނިރާއްޖެއަށް އުފާވެރި ހަބަރެއް ގެނައިވާހަކަ ގޮވައި އެންމެންނާއި ބައްދަލުކުރަން ރައްޔިތުން އަތިރިއަށް އެއްކުރުވަން ރޭވިއެވެ. އަދި ނިކަން ވަގުވަގަށް ކާޅުދޮންމަކުގެ ރޭވުމަށް އެމީހުން ދަތުރުކޮށްފައި އައި ކަނދުފަތީގެ ކުރީގައި ދުންފަޓާހެއް ފޮރުވިއެވެ. މިކަން އަނބިގޮއްޔެ ކާޅުއައިމިނައަކަށް ވެސް ނޭނގޭނެއެވެ. މިފަޓާހުން ދުންއަރާފައި ބޮޑުއަޑެއް ގޮވާނީ ކަމާއި އެއްވެސް ގެއްލުމެއް މީހަކަށް ނުވާނެކަން އެނގެނީ ކާޅުދޮންމަނިކާއި އޭނާގެ ހަށިފާރަވެރިޔާއަށެވެ. ކަނދުފަތި ލެފެން ގާތްވުމާއިއެކު އެއވެފައި ތިބި ދޫނިތައް ޘަނާ ގޮވަންފަށައިފިއެވެ. ވެދުން އަޅަން ފަށައިފިއެވެ. މިމަންޒަރުބަލަން ހެވިފައި ކާޅުއައިމިނަވެސް ކުރިއަށްޖެހިލީމައި ތަންވަޅުބަލާފައި ކާޅުދޮންމަނިކު ކަނދުފަތީގެ ފަހަތަށް ޖެހި ރައްކައުވެއްޖެއެވެ. އެއާއިއެކު ހަށިފާރަވެރިޔާ ނިކަން ވަގަށް ދުންފަޓާސް ގޮއްވާލިއެވެ. އެއަޑަށް ކާޅުއައިމިނައާއި ދެންތިބި މީހުންވެސް ގަނަނާކުރެއްވި ބިރުން ވެއްޓި ގަނެއްޖެއެވެ. އަދި އެހާމެ ހަލުއިކޮށް ފުލުސް ދޫނިތައް އައިސް ރަސްގެފާނުގެ ދެކަނބަލުން ސަލާމަތް ކުރަން އަވަސްވެގަތެވެ. ކާޅުދޮންމަނިކު ދުވެފައި އައިސް އަނބިގޮއްޔެ ކައިރީގައި ބުނެފިއެވެ. ކާޅުއައިމިނައެވެ. ނަމަ ނަމަ ނުތެދުވާތި އިނގޭއެވެ. މިއޮތީ ދޫނިތަކުގެ ލޯތަކުގައި ފިސާރި ބޯ އަނދުނެއް އަޅުވާލާނެ ފުރުސަތެއް ލިބިފައެވެ. މިކަމާއި ކާޅުއައިމިނަވެސް ނިކަން އުފާވިއެވެ. ފިރި އެހާ ވިސްނުން ތޫނުވީމައެވެ.

ވެއްޓިފައިއޮތް ކާޅުއައިމިނަ އަޑުންއަޑު ނަގައި ރޮއިގަނެއްޖެއެވެ. މަށެއް ނެތޭ، މަށެއް ނެތޭ ރެނދެއް ލައިފިޔޭ މަމަރައިފިޔޭ ގޮވައި ހޭރެންފަށައިފިއެވެ. ރަސްގެފާނު ކާޅުދޮންމަނިކު ނިކަން ކޯފާވާގޮތް ދައްކާލައިފާ ހަރުއަޑުން އަވަހަށް މީހުންތައް ދުރުކުރާށޭ މަގޭ އަނބި ހަސްފަތާލަށް ގެންދާށޭކިޔައި އަމުރު ހިންގައިފިއެވެ. ވަގުތުން ފަތްޖެހި އެނދުގެ މަތީގައި ހަސްފަތާލަށް ކާޅުއައިމިނަ ގެންދެވިއްޖެއެވެ. ކާޅުއައިމިނަ ގެނެސް ހަސްފަތާލުގެ ކުއްލިހާލަތުގައި މީހުން ގެންނަ ކޮޓަރިއަށް ގެންގޮސްފައި އެތާނގައި ތިބި އަދު ތޯ މާދަން ވެފައި ތިބި ހާލުބޮޑެތި ބަލިމީހުންތައް ނެރެ، މުޅި ކުއްލިހާލަތުގެ ކޮޓަރި ރަސްގެފާނުގެ އަމުރަށް އެދެމައިންނަށް އެކަނި ހުސްކުރުވިއެވެ. ވަގުތުން އެތަނަށް އެންމެ ކުޅަދާނަ ހަކީމު އައިސް އަހައިފިއެވެ. މާތް ސާހިބާއޭ ވީ ކީއްތޯއޭ ޖެހުނީ ފަހެ ކޮންފަދަ މުސީބާތެއް ތޯއެވެ. ރަސްގެފާނު ކާޅުދޮންމަނިކު ކޯފާވެފައި ބުނެފިއެވެ. ބަލަ މިހިރަ ނިކަމެތި ދޫންޏާއޭ ކަލެއަށް ނުފެނޭހޭ އެއޮތީ މަގޭ އަނބި ރެނދެއްލައިފައެވެ. ހަކީމު ވަގުތުން އެންމެން އެތަނުން ބޭރުކޮށްފައި ނިކަން ރަނގަޅަށް ކާޅުއައިމިނައަށް ވެފައި އޮތްގޮތް އޮޅުންފިލުވަން އަވަސް ވެގަތެވެ. އެތައް އިރަކު އެތައް ގޮތަކަށް ބަލަބަލާފައި ނުކުމެ ބުނެފިއެވެ. މާތް ސާހިބާއޭ އޮތީ ރެނދެއް ލައިފައެވެ. ކާޅުދޮންމަނިކު ނިކަން ހިތްޕުޅާވެފައި އަހައިލިއޭ ހަކީމާއޭ ރެނދު ވަރަށް ގޯސްދޯއެވެ. ހަކީމު ބުނެފިއެވެ. ސާހިބާއޭ އެ ރެނދު ގޯސްވާނީ ކިހިނެކުންތޯއޭ އެއީ ކޮންމެ ދޫންޏެއްގައިގަވެސް އިންނަ ރެނދެއް ނޫންތޯއެވެ.

އެބުނިއެއްޗެއް ކާޅުދޮންމަނިކަށް ފަހުމްވެ ކޯފާވިވަރުން ހަކީމު ހަވަރަށް ދީފިއެވެ. އެއަށްފަހު ވަދެ އަނބި ގޮއްޔެ ކާޅު އައިމިނެއާއި އެކަނި ބައްދަލުކޮށްފިއެވެ. ކާޅުދޮންމަނިކު ބުންޏެވެ. ލޯބިވާ ކާޅުއައިމިނާއޭ މިއީ އަހުރެން ރާވައިގެން ކުރިކަމެކޭ، އައިމިނަ ގުރުބާންކޮށްގެންވެސް ރަސްކަން ދަމަހައްޓަން ޖެހޭނެއެއް ނޫންހެއްޔެވެ؟ އައިމިނަ ނިކަން އުފާވެފައި ބުނެފިއޭ ކާޅުދޮންމަނިކަށް އަހުރެން ނަގައިދިން ހިކުމަތުގެ ފިލާވަޅުތައް ނިކަން ރަނގަޅަށް ދަސްވެއްޖެކަން ގަބޫލުނުރަމެވެ. ތިކަހަލަ ފިރިއެއް ލިބޭނީ މަދުމީހަކަށެވެ. ތިއީ ހަމައަސްލުވެސް ރަސްކަލެކެވެ. ރަސްކަމަށްޓަކާ އަހުރެންވެސް ޤުރުބާންކޮށްލަން ތިހުރީ ތައްޔާރަށް ވިއްޔާއެވެ. އަދި ބުނެފިއޭ މިފަހަރު ތިމަންނާ މުޅި ޖަންގަލީގެ ހަމްދަރުދީ ނުހޯދައިފިއްޔާ އަހުރެންމީ ކާޅުއައިމިނައެއް ނޫނެވެ. ކާޅުދޮންމަނިކު ނިކަން އުފާވެ އާ ހަކީމަކު ހޯދައިފިއެވެ. އެއީ ދޫނިރާއްޖޭގައި ދެންހުރި ހަމައެކަނި ހަކީމެވެ. އޭނާކައިރީގައި ހުރިހާ ވާހަކައެއް ކިޔައިދީ މިކަންތަކަށް އެއްބާރުލުން ނުދީފިނަމަ ހަވަރަށް ދޭނެކަމަށް ބުނެ ނިކަން ބިރުދައްކައިފިއެވެ. މިހަކީމު ރަސްގެފާނުންގެ ކޮންމެ އަމުރަކަށް ކިޔަމަންވާން ހުވައިކޮށްގެން ކާޅުއައިމިނަގެ ހަކީމުކަމުގައި ބޭސްކުރަން ފަށައިފިއެވެ.

މާގިނަ އިރުތަކެއްނުވެ މުޅި ދޫނިރާއްޖޭގައި ކާޅުއައިމިނަ ޝާހީ ކަނދުފަތިކޮޅުގައި ގޮވި ބޮމުން ރެނދެއްލައި ވަރަށް ހާލުބޮޑުވެ ހަސްފަތާލުގައި އެނދުމަތި ކުރެވުނު ވާހަކަ ފެތުރިއްޖެއެވެ. އަދި މިހަބަރު ޖަންގަލީގެ އެހެން ރަސްރަސްކަލުންނަށް ވެސް ލިބި މުޅިޖަންގަލީގެ ކަންކޮޅުތަކުގައި ކާޅުދޮންމަނިކާއި ކާޅުއައިމިނަގެ ނަން މަޝްހޫރުވެއްޖެއެވެ. އެހެންކަމުން ކާޅުދޮންމަނިކު ބޭނުންވީ އެލިބެމުންދާ ތައުރީފާ ތަރުހީބުގެ ބަސްތައް އަބަދު ލިބިލިބި ހުންނާށެވެ.

ހަސްފަތާލުން ރަސްގެފާނުންގެ ދެކަނބަލުންނަށް ވަކި ކޮޓަރިކޮޅެއް ހުސްކޮށް އެތަން ވަރަށް ފުރިހަމަ ފަރުމާތަކުން ފަރުމާކޮށް ނަލަހައްދާ އެތަނުގައި ކާޅުއައިމިނަ އަރާމު އެނދެއްގައި ބާއްވައިފިއެވެ. އަދި ހަކީމަށް އަންގައިގެން ބޭސް ކުރުވަން ފަށއިފިއެވެ. ހަކީމަށް ވެގެން އުޅޭގޮތެއް އޮޅިފައެއް ނެތެވެ. އެހެންކަމުން ހަކީމަށް ރާނީގެ ބައްޔަށް ބޭސްކުރަން ދޭން ޖެހުނީ ވިޓަމިން ސީ ގުޅަ އަކާއި ވިކްސް މެޓައަކާއި ޕެނެޑޯލް ގުޅައަކާއި ލޮލީޕޮޕެކެވެ. އަދި ގައިގާ ވަރުޖެހޭ ރަނގަޅު އައިވީއެއް ގުޅާފައި ބާއްވައިގެން އިރުއިރުކޮޅާ އައިވީއެއް ބޯންދީދީ އޮވެއެވެ. އަދި ރާނީގެ ޙާލު ދެކިލަން ޒިޔާރަތް ކުރާ ކޮންމެ މީހަކު ވަނުމުގެ ކުރިން ރާނީއަށް ވެދުމަށް އަރުވަން ގުލޭނޫރަންމަލުގެ ބޮނޑިހަދާފައި ހަސްފަތާލު ކައިރީ ބަނޑަހައަކުން އަގުބޮޑުކޮށްވިއްކައެވެ. އޭގެން ބޮނޑިއެއް ގަނެގެން ނޫނީ ރާނީގެ ފައިންޕުޅު ދެކިލަން އެއްވެސް ދޫންޏަކަށް ވަނުން މަނާ ކުރިއެވެ.

މިގޮތުގައި ދެދުވަހެއް ވެލާއިރަށް ކާޅުއައިމިނަ ރަނގަޅުވާލެއް ލަސްވެ އެކަމަކީ އެހާބޮޑުކަމަކަށް ނުވެ އެހާ ގިނަދުވަސްވާތީ ދޫނިތައްކުގެ ސުވާލު އަންނަން ފަށައިފިއެވެ. ރަސްގެފާނު ހަކީމަށް އެންގިއެވެ. އޭ ހަކީމާއެވެ. ކޮންމެވެސް ރަނގަޅު އެއްޗެކޭ ކިޔައި އިތުރަށް ބަލިގޯސްކަން އަންގައި ދޫނިތަކުގެ ސަމާލުކަން ހޯދާށެވެ. ނޫނީ ކަލޭ ހަވަރަށް ދޭނަމެވެ.

މިކަމާ ހަކީމު ނިކަން ބިރުގަތެވެ. އަދި ވަރަށް ވިސްނާފައި ގޮސް ކާޅުއައިމިނަ ކައިރީގައި ބުނެފިއެވެ. އިއްޒަތްތެރި ކަމަނާއޭ ކަމަނާގެ ބުރަކަށިން އިތުރު ރެނދެއް ލައިފިއެވެ. ކާޅުއައިމިނަ ބުނެފިއޭ ބަލަ ހަކީމާއޭ ހަކީމަށްވެސް އެނގެއެއްނޫންހޭ އަހުރެންގެ އިތުރު ރެނދެއް ނެތްކަމާ މިއީ ސަމާލުކަން ހޯދަން ކުޅޭ ތަމްސީލެއް ކަން. އެހެން ބުނުމުން ހަކީމު އަނެއްކާވެސް ބުނެފިޔޭ އިއްޒަތްތެރި ކަމަނާއޭ ކަމަނާ އާލާސްކަންފުޅާ ތިހެން އޮށޯވެ އޮންނަވާ އޮންނަވާ އިތުރަށް ބަލި ބޮޑުވެ އިތުރު ރެނދެއް ލީއްޔޭ، މިފަހަރު ލީ ރެނދުގައި އިތުރު ލޯވަޅެއްވެސް އެބައިނެވެ. މިކަމާ ކާޅުއައިމިނަ ގަތީ އަމަށަކު ބިރެއްނޫނެވެ. މަކަރުހަދައި ރައްޔިތުންނަށް އޮޅުވާލައިގެން އޮތް އޮތުމުގެ ބަދަލު މާތްކަލާންގެ ދެއްވީއޭ ހިތައި ނިކަން ފިކުރު ބޮޑުވެއްޖެއެވެ. މިކަމާ ކާޅުއައިމިނަ އަޑުން އަޑުނަގާ ރޯންފަށައިފިއެވެ. ގަންނާކުރެއްވި ބިރުން އެނދަކު ބުރަކަށްޓެއް ޖައްސާލަން އަދި އަމުދުން އެއްބަހެއް ނުވިއެވެ. މިކަން ބޮޑުވެ ދޫނިރާއްޖޭގެ އެންމެން ރާނީގެ އާލާސްކަންފުޅުގެ ސަބަބުން އިތުރަށް ހަމްދަރުދީ ވެއްޖެއެވެ.

ކާޅުދޮންމަނިކު ނިކަން އުފާކުރިއެވެ. ހަކީމަކީ މޮޅުދޫންޏެކޭ ކިޔައި ހަކީމަށް އޭނާގެ ބަރުދަނަށް ރަންވެސް ކިރައިފިއެވެ.

ދެދުވަސް ފަހުން ހަކީމު ކާޅުއައިމިނަގެ ހާލުބަލައިލަން ދިޔައެވެ. އޭރަކު ކަމަކުދާކަށް ނެތެވެ. ކާޅުއައިމިނަ، ރެނދުން ހެދުނު ލޯވަޅުން ވެރި ލޭހުސްވެދާނެތީ ބިރުން ބުރަކަށި ޖައްސާނުލާ، ގޮނޑިއެއްގައި އިށީނދެއިނދެ އެކަމުގެ ހިތާމައިގާ ނުކެވި، ނުބޮވި، ވަނީ ހާލު ވަރަށް ގޯސްވެފައެވެ. ހަކީމު ނިކަން ރަނގަޅަށް ކާޅުއައިމިނަ ބަލައިފާ ކަންބޮޑުވެފައި ބުނެފިއެވެ. އިއްޒަތްތެރި ކަމަނާއޭ ކަމަނާ ތިޔަހެން ބުރަކަށި ޖައްސާނުލާ އިށީނދެ އިނދެ އިނދެ ކަމަނާގެ ރެނދުން ރެނދުލައިފިއޭ އެރެނދު ނިކަން ގޯހެވެ. މިކަމާ ކާޅުއައިމިނަ އިތުރަށް ބިރުގަނެ ގޮތް ހުސްވެސްޖެއެވެ. އަދި މިވާހަކަ ކާޅުދޮންމަނިކު ކައިރީގައި ބުނެ އޭނާއަށް ރަނގަޅު ފަންޑިތައެއް ހަދައިދޭން ބުނެފިއެވެ. ކާޅު ދޮންމަނިކު މިވާހަކަ އަޑުއަހާފައި ނިކަން އުފަލުން ހަކީމު ގާތަށް ގޮސް ޘަނާ ކިޔައި ހަކީމަށް ބުނިވަރަކަށް ފައިސާއާއި ރަން ދީފިއެވެ. ހަކީމު ގާތު ބުންޏެވެ. ހަކީމަކީ ނިކަން ކުޅަދާނަ މީހެކެވެ. ތިޔަ ހަދާލި އުކުޅަކުން އައިމިނަވެސް މިހާރު ހީވަނީ ތަމްސީލުކުޅޭއިރު އަސްލަށްވެސް ބަލި މީހެއް ހެނެވެ. އޭނާގެ ހާލުދައްވެގެން ކަމަށް ހީކޮށް މީހުންތައް ކައިރިން ނުފިލާ އަވަދިނެތި އުޅޭއިރު އޭނާގެ މޮޅުކަމުން އެމީހުންނަށް ކާޅުއައިމިނަ އެއީ ބަލިނޫން މީހެއްކަމެއް ރޭކާވެސް ނުލައެވެ. ހަކީމު ނިކަން ކަންބޮޑުވެފައި ބުނެފިއެވެ. މާތް ސާހިބާއެވެ. ރާނީ ކަމަނާ ހަގީގަތުގައިވެސް އާލާސްކަންފުޅު ވަރަށް ބޮޑެވެ. ކާޅުދޮންމަނިކު ބޮޑު ހިނިގަނޑެއް ޖަހާލައިފައި ބުނެފިއެވެ. ކޮންބައްޔެއްހެއްޔެވެ. ހަކީމު ބުންޏެވެ. ރެނދެއްލިއްޔޭ، އެރެނދު މިހާރު ވަރަށް ބޮޑުވެސް ވެއްޖެއޭ، އަހަރެންނަށް ފެންނަނީ އެހެންވީމައި ތަންކޮޅެއް ބާރުގަދަ ބޭސްދީގެން ރަނގަޅުކުރާށެވެ. ކާޅުދޮންމަނުކު ހިނިގަނޑެއް ޖަހައިފާ ބުންނޭވެ. އަނބި ގޮއްޔެގެ އިން ހަމައެކަނި ރެނދު ބައްދަން ކަލޭ އުޅޭނެ ކަމެއް ނެތޭ އޭރުން ވާނީ އިތުރު އުނދަގޫތަކެއް ނޫންހެއްޔެވެ. މިހާރު ތިޔަ ކަންތައް ކުރާގޮތައް ކުރާށެވެ.

އޭގެ ހަފްތާއެއްފަހުން ކާޅުއައިމިނަ އިށީނދެގެން ނީދެވި، އޮށޯވެގެން ނޯވެވި، ކާއެއްޗެއް ނުކެވި، ފަޔަށް ދުޅައެރި، ފައިގައި ވެސް ރެނދެއްލައި، އެރެނދު ގޯސްވެ ވަރަށް ހާލުގައި އޮވެ ނިޔާވެއްޖެއެވެ. މިހިސާބުން ކާޅުދޮންމަނިކު އައިސް ކާޅުއައިމިނަގެ ހަށިގަނޑުކައިރީގައި އިށީނދެ އިނދެ ކިޔަންފަށައިފިއެވެ. ކާޅު އައިމިނާއެވެ. ނިކަން ތަމްސީލި ކުޅެވިއްޖެއެވެ. މުޅި ދޫނިރާއްޖެ މިއޮތީ އަހަރުމެންނަށް ބޯތިރިކޮށްލާފައެވެ. މިހާރު ދެން އިތުރަށް ސަމާލުކަން ހޯދަން އެއް ކަމެއް ނުކުރިޔަސް އުމުރު ދުވަހު ރަސްކަމުގައި ތިބެވޭނެހާ ތާއީދު ލިބިއްޖެއެވެ. ދެންއަވަހަށް ރަނގަޅުވީކަމަށް ހެދިފައި ތެދުވެގެން ގެޔަށް ދަމާ ހިނގާށެވެ. ކާޅުއައިމިނަ އާއިއެއްކޮށް ސަމާސާކޮށްލާ ނިދާލާ ހަދާނުލެވޭތާ ލައްކަދުވަސް ވެއްޖެއެވެ. ދެންއިތުރަށް ކެތެއް ނުވާނެއެވެ. ކާޅުދޮންމަނިކު ވަރަށް ވާހަކަ ދައްކާވެސް ކާޅުއައިމިނަ އަނގައަކުން ނުބުންޏެވެ. ދެން ހަކީމު ހޯދަން އަންގައިފިއެވެ. އުޅެއުޅެ އެކަމެއް ނުވިއެވެ. އެންމެފަހުން އެނގުނީ ހަކީމު ދޫނި ދޫނިރާއްޖެ ދޫކޮށްފައި ލިބުނު ރަނާއި ފައިސާ ހިފައިގެން ދިޔަކަމެވެ. ކާޅުދޮންމަނިކު ވާނުވާ ނޭނގި ކޯފާއިސްވެ އެންމެފަހުން ހަދާނެ އިތުރު ގޮތެއް ނެތިގެން ހަވަރަށްދިން ހަކީމު ހޯދައިގެން ގެނެސްފިއެވެ.

ހަކީމަށް ކަންވީގޮތް ރަނަގަޅަށް އެނގިއްޖެއެވެ. ހަކީމުބުނެފިއެވެ. މާތް ސާހިބާއެވެ. އިއްޒަތްތެރި ކަމަނާ އޮންނެވީ އަވަހާރަވެފައެވެ. ވަރަށް އާލާސްކަންފުޅާ އޮވެ ފަރުވާއެއް ލިބިވަޑައި ނުގެން އަވަހާރަވީއެވެ. ކާޅުދޮންމަނިކުގެ ދުނިޔެ ހީވީ ހުއްޓުނުހެނެވެ. ކަންވީގޮތާއި މެދު ވިސްނައިލެވުނީ ދެނެވެ. ކާޅުދޮންމަނިކު ހިތަށްއެރިއެވެ. ކާޅުއައިމިނަ އެހާ ބަލިވައްތަރު ޖެހީ ހަގީގަތުގައިވެސް ބަލިވެގެނެވެ. ހަކީމު ބަލިވާހަކަ ބުނީ އަސްލަށްވެސް ބަލިވީމައެވެ. އެއީ ތަމްސީލެއް ނޫނެވެ. ސަމާސާ ވިހަވީއެވެ. މަކަރު ހަދާމީހަކު ހަދާނީ މަކަރު ނޫންކަމެއް އެނގޭނީ ކިހިނެއްހެއްޔެވެ. ބޭސްދިނުން މަނާކުރީވެސް އޭނައެވެ. މުޅި އުމުރު އަރާމާއި އުފަލުގައި އުޅެން ރަސްކަމުގެ ފޮނިމީރުކަން ދަމަހަށްޓަން ޖެހި މަޅީގައި އަމިއްލަޔަށް ޖެހި ބަނދެވުނީއެވެ. ޖެހިފޮޑި މިވަނީ އަމިއްލަ ބުޑަށެވެ. ކާޅުދޮންމަނިކަށް ކަންކުރެވުނު ގޮތް އެނގި އަޑުން އަޑު ނަގައި ރޯންފަށައިފިއެވެ. އެހިތާމައިގައި އޭނާ ދުނިޔެއިން މޮޔަވެއްޖެއެވެ. އަދި ހެދި މޮޅެތި އުކުޅުތައް ގޮވަން ފެށިއެވެ. ހަގީގަތް އަމިއްލަ އަނގައިން ފާޅުވީމައި ރައްޔިތުން ނިކުމެ އޭނާ ހަވަރަށް ދިނެވެ. އަދި ދޫނީރާއްޖޭގެ ރަސްކަން އަލުން އަނބުރާ މާކަނާކަލޯ އާއި ހަވާލުކުރިއެވެ.

-ނިމުނީ-